Manifestacja kobiecości
Chwila, jaką jest poród, to manifestacja siły miłości. Dar życia z jednego pokolenia przekazywany jest na kolejne. Odbija się to w nas na całe życie w postaci odruchów, charakteru, napięć w ciele. Doświadczenie narodzin jest fundamentem naszego wzrostu, sposobu, w jaki radzimy sobie z przeciwnościami, tego, jak zdobywamy doświadczenia życiowe i przekazujemy je innym.
Hormony podczas ciąży
Kobieta w stanie błogosławionym przechodzi przemianę, która polega na dostosowaniu się do zmian zachodzących w jej ciele. Jedną z nich jest zmniejszenie stabilności wywołane przez działanie hormonów. Produkcja relaksyny oraz estrogenu wpływa na rozluźnienie więzadeł, torebek stawowych i ścięgien.
Zmiany w elastyczności stawów
Zmiany elastyczności będą się objawiać zmianą środka ciężkości oraz zmianą rytmu chodzenia czy postawy ciała. Czasem, szczególnie podczas długiego chodzenia lub utrzymywania jednej pozycji, mogą się pojawić dyskomfort lub ból.
zobacz też: Ciążowa check-lista, czyli co należy wiedzieć w czasie ciąży?
Zmniejszona stabilność ciała kobiety w czasie ciąży
Zmniejszona stabilność umożliwia poszerzenie miednicy po to, by powiększająca się wraz ze wzrostem dziecka macica miała odpowiednią przestrzeń, a jej wielkość nie wpływała na upośledzenie funkcji narządów wewnętrznych znajdujących się w tej okolicy. Umożliwia to również powstanie odpowiednio dużego kanału rodnego, niezbędnego do bezpiecznego przejścia etapu narodzin dziecka. Zmiany w równowadze struktur więzadłowych wskazują na wyraźny związek pomiędzy pracą w pozycji stojącej oraz kondycją mięśni w okolicy miednicy.
Ucisk w podbrzuszu
Niekiedy pojawiają się specyficzne objawy w podbrzuszu związane z poszerzeniem spojenia łonowego. Proces ten zaczyna się w 10–12 tygodniu ciąży, a objawia się tkliwością uciskową spojenia łonowego lub okolicy kości krzyżowej w stawach łączących ją z kręgosłupem lub kośćmi bioder. Normalna szerokość spojenia łonowego nie przekracza 10 mm i w niektórych przypadkach pozostaje taka przez cały okres ciąży, ale bywa, że poszerza się nawet do 20 mm.
Zmiany hormonalne i ich skutki
Działanie hormonów jest ogólnoustrojowe, dlatego też objawy rozluźnienia stawów mogą być odczuwane we wszystkich, nawet w najmniejszych stawach. Na skutek zmian hormonalnych zmniejsza się także sztywność dysków międzykręgowych.
Rozluźnienie torebek stawowych umożliwia zwiększenie zakresów ruchu, ale skutkuje też wzrostem uwodnienia stawów .
Zobacz też: Druga połowa ciąży – zmiany hormonalne
Zmiany wewnętrzne w czasie ciąży
W 6 – 7 miesiącu ciąży rozpoczyna się faza rozciągania tkanek, szczególnie mięśni w obrębie powłok brzusznych. Wydłużają się proste mięśnie brzucha odpowiadające za utrzymanie równowagi statycznej w obrębie bioder i odcinka lędźwiowego. Powiększająca się macica przesuwa środek ciężkości ciała do przodu. Dochodzi do rozciągnięcia mięśni przykręgosłupowych i mięśni brzucha.
Stabilność kręgosłupa, a waga płodu
Zwiększający się ciężar płodu i zmiany hormonalne zmniejszają wprawdzie stabilność kręgosłupa i stawów krzyżowo-biodrowych, niemniej biomechaniczne zmiany w stawach krzyżowo-biodrowych związane z siłą mięśnia poprzecznego brzucha powodują poprawę ich stabilizacji. Wzmacnianie wspomnianych partii mięśni może działać stabilizująco oraz zmniejszać doznania bólowe.
Masa ciała u kobiet w ciąży
Wzrost wagi jest procesem fizjologicznym, gdy mieści się w granicach 10–12 kg. Powiększenie masy ciała o 20% zwiększa siłę nacisku na stawy aż do 100%. Dlatego tak ważne jest okresowe monitorowanie masy ciała. Należy przy tym pamiętać, że organizm ciężarnej zatrzymuje wodę i u 80% kobiet powoduje obrzęki. Te z kolei mogą mieć wpływ zarówno na przyrost masy ciała, jak i na ruchomość stawów. Wraz ze wzrostem dziecka i powiększającą się powierzchnią łożyska zmieniają się ilość krwi krążącej oraz zapotrzebowanie na tlen. Zmienia się ponadto metabolizm kobiety w ciąży.
Zobacz też: Dolegliwości podczas ciąży
Ruch fizyczny dobrym sposobem na stres
Czas zmian może wywoływać frustracje, podobnie jak oczekiwanie na poród. Aktywność fizyczna, jak wykazują badania, ma znaczący wpływ na stan psychiczny oraz sposoby radzenia sobie ze stresem. W warunkach fizjologicznych, gdy zachowane są dobra kondycja psychofizyczna kobiety oraz prawidłowa statyka ciała, ciąża i poród przebiegają bez dodatkowych dolegliwości bólowych.
Chroniczny ból pleców, a ciąża
Natomiast u osób z chronicznym bolę pleców, które mają zaburzoną koordynację, kontrolę postawy i zredukowaną siłę oraz wytrzymałość mięśni, okres ciąży jest prawdziwym wyzwaniem, a wszelkie zaburzenia kontroli postawy mogą zwiększać dolegliwości bólowe. Należy pamiętać o unikaniu nagłych i gwałtownych ruchów, a także o tym, że wysiłek fizyczny oraz ćwiczenia w czasie ciąży nie mogą służyć utracie nadmiernej masy ciała, a jedynie poprawiać samopoczucie.
Zmiany które niesie za sobą ciąża
Przygotowanie do porodu jest możliwe przez aktywizację układu ruchu i układu krążenia. Ciąża wymusza na rodzicach zmiany. Dotyczą one uświadomienia sobie nie tylko własnych przyzwyczajeń, nawyków, lecz także zmiany celów, planów życiowych. Jak wykazują badania, ponad 70% kobiet, które nie odrzucają możliwości zajścia w ciążę w przyszłości, deklaruje chęć zmiany stylu życia podczas ciąży. Ma to w szczególności obejmować: unikanie stresu, zredukowanie wysiłku fizycznego, rezygnację z pracy lub jej ograniczenie oraz wprowadzenie aktywności w typie gimnastyki dla ciężarnych. Jak to jednak zwykle bywa, życie weryfikuje idealistyczne wyobrażenia i zaledwie 1/3 kobiet, które były lub są w ciąży, przyznaje się do jakiejkolwiek zmiany stylu życia. Najczęściej obejmuje to zmniejszenie aktywności fizycznej i ograniczenie pracy zawodowej.
Zobacz też: Ból, kłucie w podbrzuszu w czasie ciąży – czy to powód do niepokoju?
Walka ze złym samopoczuciem
Wyniki badania pokazały, że najczęstszymi sposobami radzenia sobie ze złym samopoczuciem w ciąży są spacery oraz szukanie wsparcia społecznego i medycznego. Zdecydowanie za mało kobiet (17%) wymieniło sport i umiarkowaną aktywność fizyczną (np. gimnastykę dla ciężarnych), jako formę spędzania wolnego czasu w ciąży. Inne badania wykazały, że tylko 9% z badanej populacji kobiet ciężarnych ćwiczyło codzienne, 15% kilka razy w tygodniu, natomiast 48,4% kobiet młodszych i 39, 3% kobiet starszych z badanej próby nie podejmowało w ogóle regularnej aktywności.
Strach przed sportem
Część kobiet uważa, że aktywność fizyczna może stanowić ryzyko dla rozwoju płodu czy też ryzyko przedwczesnego porodu. W literaturze przedmiotu można natomiast znaleźć przykłady dowodzące, że zachowanie odpowiedniego poziomu aktywności fizycznej podczas ciąży ma pozytywny wpływ zarówno na zdrowie matki, jak i dziecka. U matek ćwiczących w szkole rodzenia obserwuje się niższy odsetek powikłań połogowych oraz wyższą wydolność noworodków.
Zalecenia lekarzy
Amerykańskie Towarzystwo Położników i Ginekologów (American College of Obstetricians and Gynaecologists) zaleca, co najmniej 30 minut umiarkowanej aktywności fizycznej, przez co najmniej 4 dni w tygodniu, a najlepiej codziennie, jeśli brak jest przeciwwskazań położniczych. Okazało się, że już 2 godziny dziennie przeznaczone na regularny spacer, ale też każda inna forma aktywności fizycznej, a w szczególności intensywna aktywność fizyczna w okresie przedkoncepcyjnym oraz przynajmniej lekka do umiarkowanej podczas ciąży, mają wpływ na redukcję występowania zarówno nietolerancji glukozy, jak i cukrzycy ciążowej.
Zatem jeśli nie istnieją ku temu przeciwwskazania położnicze, powinno się propagować aktywność fizyczną wśród kobiet. Tym bardziej, że aktywność służy zachowaniu prawidłowej masy ciała, co ma znaczenie w profilaktyce występowania cukrzycy ciążowej.
Zobacz też: Sport podczas ciąży
Ruch kobiet w ciąży pomaga w rozwoju płodu
„Ruch”, „mama fit”, „aktywna mama” to popularne hasła mobilizujące do zadbania o kondycję mam. Mogą się one w pełni cieszyć czasem błogosławionym, przygotować swoje ciało do zmian związanych z biomechaniką bycia w ciąży, monitorować swoje słabe i mocne strony, przygotować się do porodu. Mogą również zapobiegać patologiom ciążowym, a co najważniejsze – pomoc w rozwoju dziecka przez na przykład stymulowanie układów przedsionkowych.
Poród i ból kręgosłupa
Badania dowodzą, że występowanie bólów kręgosłupa ograniczających aktywność kobiet związane jest również z samym przebiegiem porodu. Częstość występowania bólów pleców w pierwszym dniu po porodzie była znacznie wyższa u kobiet, które otrzymały znieczulenie zewnątrzoponowe podczas porodu, niż u tych, które tego znieczulenia nie otrzymały. Natomiast według innych ryzyko trwałych bólów kręgosłupa odcinka lędźwiowego i krzyżowego po zastosowaniu cesarskiego cięcia wzrasta około 3–4 razy w stosunku do kobiet, które rodziły drogą naturalną.
Aktywność ruchowa leczeniem dolegliwości w okresie ciąży
Autorzy przedstawionych badań określają terapię manualną jako bezpieczną i skuteczną metodę leczenia. Udowodnili, że u 94% kobiet stwierdzono poprawę w postaci zmniejszenia dolegliwości mięśniowo-powięziowych oraz bólowych w ciąży. U kobiet ponadto nie zaobserwowano żadnych niepożądanych objawów po zastosowaniu tejże terapii. W grupie przebadanych, a poddanych terapii nie stwierdzono wypadnięcia dysku.
Zobacz też: Aktywność fizyczna w ciąży
Częstotliwość występowania bólów kręgosłupa
Z badań wynika, że 12, 15% kobiet odczuwa przewlekły ból kręgosłupa, który pojawił się w okresie ciąży, porodu lub połogu i trwa do dziś. Bole kręgosłupa w czasie ciąży odczuwało 45, 79% kobiet, średni czas trwania wynosił 2,4 miesiąca. Bole kręgosłupa w okresie połogu odczuwało 42, 99% kobiet, średni czas trwania to 2,7 miesiąca.
Badania nad wpływem aktywności ruchowej kobiet w ciąży na bóle ciążowe
W czasie ciąży gimnastykowało się 20, 56% kobiet, średnio przez 1,1 miesiąca. Po porodzie gimnastykę uprawiało 11,21% kobiet, średnio przez 1,2 miesiąca. Jak wynika z badań, 22,99% znało zasady profilaktyki bólów kręgosłupa w czasie ciąży, a stosowało się do tych zasad jedynie 17,76% kobiet ciężarnych; obecnie świadomość ta plasuje się na poziomie 95,15%. W badanej grupie kobiet intensywność aktywności fizycznej utrzymywała się na poziomie: 64, 49% umiarkowana i 23,36% intensywna, którą uznaje się za korzystną dla zdrowia.
Aktywność powoduje adaptacje
Aktywność fizyczna to sposób na łagodne przejście przemiany przez partnerów stających się rodziną. Bycie w ruchu uaktywnia zakodowane mechanizmy naprawcze naszego ciała i aktywizuje adaptacyjne. Dla prawidłowego rozwoju człowieka ma znaczenie ilość działających bodźców. Jeśli je ograniczamy, pojawiają się problemy w postaci dysfunkcji, bólu, nieprawidłowości.
Zobacz też: Kobiety w ciąży – o co się martwią?
Stymulacja do rozwoju
Aktywność fizyczna związana jest także ściśle z rozwojem intelektu. Należy o tym pamiętać w kontekście zarówno własnego ciała, jak i nowego życia. Dbamy o dziecko, które przychodzi, stymulujemy je, motywujemy, dbamy o jego rozwój psychiczny, fizyczny i ruchowy.
Nauka o ruchu jako profilaktyce
Pamiętając o linii, którą wędruje życie, popatrzmy na nasze mamy, babcie, na ich aktywność ruchową i ich czas bycia w stanie błogosławionym, na przebieg ich porodów. Popatrzmy na siebie i na to, co przekażemy dalej, jako chęć ruchu albo jej brak, potraktujmy aktywność fizyczną nie, jako profilaktykę, przykry obowiązek, ale jako bieg ku przyjemności, zdrowiu, zadowoleniu, które czujemy we własnej skórze.
Fragment pochodzi z książki "Ciąża i narodziny fundamentem przyszłości dziecka" autorstwa Marii Witkoś (Impuls, Kraków 2012). Publikacja za zgodą wydawcy.
Zobacz też: Jak kobiety w ciąży dbają o zdrowie?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
